Skrevet av dagleg leder Sondre Eide i Eide Fjordbruk. Eide er ein av IntraFish sine faste gjesteskribentar. Dei andre er: advokat Halfdan Mellbye, ulike bidragsytere frå Sjømat Norge, Dag Sletmo – rådgivar i DNB Seafood, økonomiprofessor Bård Misund, Sigrid Ratvik Østvik i Advokatfirmaet Schjødt og ulike bidragsytere frå Havforskningsinstituttet.
Ein kveld, etter ein lang og utmattande debatt om lakseskatt, bestemte statsminister Jonas Gahr Støre å slappe av med ein film. Han vel filmen «Tilbake til framtida» i håp om å få eit velfortent avbrekk frå politikken. Medan han ser på filmen, dreg søvnigheit og trøyttleik i han, og han sovnar i sofaen.
Plutseleg finn Støre seg sjølv i ei tidsmaskin, på veg tilbake til 1980-talets Silicon Valley. Der møter han unge gründerar og visjonære teknologiarbeidarar som byggjer fundamentet for det som skal bli verdas teknologimetropol. Han ser kor viktig fråværet av tung skattlegging og eit støttande regulatorisk miljø er for at selskap som Apple, Google og Tesla skal kunne oppstå og blomstre.
Han legg merke til korleis Silicon Valley har lagt til rette for teknologisk utvikling gjennom å byggje eit økosystem av talentfulle gründerar, velkapitaliserte oppstartsføretak og risikovillige kapitalistar. Desse aktørane, drivne av ei felles tru på den transformerande krafta til teknologi, arbeider saman for å skapa nyskapande løysingar som har endra verda slik me kjenner den i dag.
Medan han vandrar gatelangs i denne teknologiske vugga, får Støre ny innsikt. Han innser at akvakulturindustrien i Noreg har same potensial for vekst og innovasjon som Silicon Valley hadde på 1980-talet. Men han skjønar òg at rammevilkåra hans ikkje gir den norske sjømatindustrien same moglegheit for suksess.
Når Støre vaknar etter tidsreisa, forstår han at han er i ferd med å gjere ein enorm feil. Han ser at kontantstrømsmodellen for særskatten på 35 %, med frådrag for investeringar i sjø, ikkje vil fungere for å setje fart på investeringar i morgondagens teknologi. Den tar ikkje ein gong omsyn til utgifter som stamfiskanlegg, genetikkutvikling, smoltanlegg, slakteri og vidareforedling. I tillegg må oppdrettarane betale utbytteskatt, formuesskatt, arealavgift, eksportavgift og FOU-avgift til staten.
Denne skatten er faktisk ei konfiskering av private midlar som gjer at selskapa får mindre tilgang på finansiering. Resultatet er at kapital og utvikling heller vil søkje til land der avkastinga på verdiskaping er høgare over tid. Støre innser klart og tydeleg at denne skatten har påført Noreg auka politisk risiko, og at det vil flytte arbeidsplassar og teknologiutvikling ut av landet.
Vidare merkar Støre at staten ikkje har teke omsyn til berekraft og utvikling i denne skatten. Ved å ikkje støtte opp om nødvendig innovasjon og teknologisk framgang for ei meir berekraftig akvakulturnæring, risikerer Noreg å gå glipp av viktige moglegheiter og svekke posisjonen som ein leiar innan sjømatproduksjon.
Dette augeblikket av innsikt gjer at Støre endrar synet sitt på havbrukspolitikken. Han ser for seg ei framtid der Noreg lærer av Silicon Valley og skapar eit miljø der akvakulturnæringa kan vekse berekraftig og teknologisk utvikle seg utan unødvendige hindringar. Han forstår at for å skape ein berekraftig sjømatsektor må politikken hans støtte opp om forsking, innovasjon og samarbeid.
Så Støre går tilbake til Stortinget, med ein ny visjon for akvakulturindustrien i Noreg. Han legg fram eit forslag om å endre politikken for å fremje investeringar i forsking og utvikling, i staden for å straffe dei som skapar arbeidsplassar og verdiskaping langs kysten. Ved å tilby rammevilkår for berekraft og innovasjon, kan regjeringa bidra til å akselerere den teknologiske utviklinga som er nødvendig for å drive berekraftig sjømatproduksjon.
Støre innser at da er viktig å skapa eit miljø som er ope for innovasjon og risikotaking, der gründerar, forskarar og kystsamfunn samarbeider for å takle utfordringane akvakulturen står overfor. Ved å fremje ei kjensle av felles formål og ein vilje til å ta risiko, kan regjeringa hjelpa til med å frigjera industrien sitt fulle potensial.
Med desse endringane i tankesett og politikk, tek Støre også eit initiativ for å fremje internasjonalt samarbeid. Han ser føre seg partnarskap med Silicon Valley, der norske og amerikanske aktørar kan dele kunnskap og ekspertise for å skape ei betre framtid for berekraftig sjømatproduksjon. Desse samarbeida kan fungere som kanalar for nye idear og teknologiske gjennombrot, noko som driv både den norske akvakulturindustrien og den globale sjømatsektoren inn i ei ny æra av berekraft og innovasjon.
I kjølvatnet av Støres reise til Silicon Valley og hans endra syn på skattepolitikken, kan Noreg endeleg realisere sitt potensial som verdas leiande nasjon innan sjømatproduksjon og teknologisk utvikling. Med eit miljø som oppmuntrar til innovasjon, samarbeid og risikotaking, og ved å revurdera politikk som kan hemme vekst, har Noreg potensial til å bli «Silicon Valley for sjømatproduksjon». Ved å omfamne desse lærdommane og bruka dei på akvakulturindustrien, kan Noreg halde fram med å leie innan berekraftig sjømatproduksjon og drive teknologiske framsteg som er nødvendige for å fø den veksande befolkning rundt om i verda på ein berekraftig måte.
